Bina Deprem Riski Nedir?
Dünyanın oluşumundan itibaren sismik açıdan aktif olan bölgelerde depremlerin ardışıklı olarak oluştuğu bilinmektedir. Meydana gelen bu depremlerde çok sayıda insan ve barınak yol olmaktadır. Türkiye, dünyanın en etkin deprem kuşaklarından birinin üzerindedir. Geçmiş yıllarda Türkiye’de çok sayıda yıkıcı deprem oluşmuştur. Geçmiş yıllarda olduğu gibi gelecek yıllarda da yıkıcı depremlerin oluşacağı bilimsel bir gerçekliktir. Deprem Bölgeleri Haritasına göre Türkiye’nin %92’si deprem bölgeleri içerisinde yer almaktadır. Bu açıdan nüfusun %95’i deprem tehlikesi altında yaşamaktadır. Bunun yanı sıra büyük sanayi merkezlerinin %98’i ve barajların da %93’ü deprem bölgesinde bulunmaktadır. Ortalama olarak Türkiye’de her yıl 1.003 vatandaş hayatını kaybetmekte ve 7.094 bina yıkılmaktadır.
Tüm bu veriler “Deprem nedir?” sorusunun yanıtının önemini gündeme getirmektedir. Deprem, yerkabuğu içindeki kırılmalar sebebiyle ani olarak ortaya çıkan titreşimlerin dalgalar halinde yayılarak geçtikleri ortamları ve yeryüzünü sarsması olayına denilmektedir. Depremin nasıl meydana geldiğini, deprem dalgalarının yer yuvarı içerisinde ne şekilde yayıldıklarını, ölçü aletleri ile yöntemlerini, kayıtların değerlendirilmesini ve depremle ilgili diğer konuları inceleyen bilim dalına “sismoloji” adı verilmektedir. Depremlerin neden olduğu can ve mal kayıpları göz önüne alındığında “Evim depreme dayanıklı mı?” sorusu önem kazanmaktadır. Vatandaşlar evlerinin deprem riskini kolaylıkla öğrenebilmekte ve depreme karşı önlemler alabilmektedir. Bina deprem riski e – devlet üzerinden sorgulanabilmektedir.
Bina Deprem Riski Nedir?
Türkiye, bir deprem ülkesidir. Bu nedenle her an depreme hazırlıklı olmak son derece önemlidir. Deprem risk haritasına göre Türkiye’de Kuzey Anadolu Fay Hattı, Doğu Anadolu Fay Hattı ve Batı Anadolu Fay Hattı olmak üzere 3 adet büyük fay hattı bulunmaktadır. AFAD deprem riski haritası göz önünde bulundurulduğunda kırmızı renkte gösterilen iller birinci derece deprem bölgesi, pembe renkte gösterilen iller ikinci derece deprem bölgesi ve sarı renkte gösterilen iller ise üçüncü derece deprem bölgesidir.
2023 deprem riski raporuna göre Türkiye’de birinci derece riskli olan iller arasında; İzmir, Balıkesir, Manisa, Muğla, Isparta, Denizli, Aydın, Bursa, Bilecik, Uşak, Yalova, Sakarya, Düzce, Kocaeli, Tokat, Çankırı, Hatay, Bartın, Bolu, Kırşehir, Karabük, Bingöl, Siirt, Muş, Tunceli, Osmaniye, Hakkari, Erzincan, Amasya ve Çanakkale bulunmaktadır. Türkiye’de ikinci derece deprem riski olan iller; Tekirdağ, İstanbul (1. ve 2. Bölge), Kahramanmaraş, Adıyaman, Van, Bitlis, Şırnak, Samsun, Antalya, Afyon, Zonguldak, Elazığ, Iğdır, Ardahan, Batman, Erzurum, Kars, Adana, Eskişehir, Malatya, Kütahya, Diyarbakır, Uşak, Ağrı, Çankırı ve Çorum’dur. Üçüncü derece riskli bölgeler ise; Eskişehir, Antalya, Sinop, İstanbul, Edirne, Tekirdağ, Ordu, Samsun, Kastamonu, Giresun, Artvin, Mardin, Şanlıurfa, Kilis, Adana, Gaziantep, Sivas, Gümüşhane, Kahramanmaraş, Çorum, Ankara, Konya, Kayseri, Yozgat, Bayburt, Nevşehir ve Mersin’dir. İllerde yer alan bölgelere göre deprem riski farklılaşabilmektedir.
Deprem riskini belirleyen birçok farklı faktör bulunmaktadır. Özellikle büyük şehirlerde yaşayan kişiler, yüksek katlı binalarda deprem riskinin ne olduğunu merak etmektedirler. Yüksek katlı binalar, deprem sırasında depremin neden olduğu sarsıntıdan en çok etkilenen katlardır. Ancak iyi mühendislikle yapılan yüksek katlı binalar, depreme karşı dirençlidir. Binalarda deprem riskini azaltıp artıran üç faktör bulunmaktadır. Bu faktörler; demir, beton ve zemindir. Masif arazilerde deprem riski oldukça azdır. Bunun sebebi ise masif arazilerin kütle yapılarının sert olmasıdır. Birinci jeolojik dönem içerisinde ortaya çıkmış olan yapılar olan masif arazilerin çok büyük kısmı metamorfizmaya uğramış olan bölgelerdir. Dağlık bölgede deprem riski ise daha fazladır. Aynı zamanda dağlar tektonik plakaların kendi içinde dağılmasını da önlemektedir. Bu nedenle dağlık bölgelerde deprem riski artmaktadır.